Yaklaşık Maliyet
Yaklaşık maliyet, 4734 sayılı Kanun’un 9. maddesinde[1] tanımlanmış olup; yaklaşık maliyetin hazırlanma ve hesaplanma yöntemine ilişkin olarak Kanun’da açık bir düzenleme bulunmamaktadır.Kanun’un 9. maddesi ve madde gerekçesi incelendiğinde, yaklaşık maliyetin gerçek piyasa rayiçlerini yansıtır biçimde tespit edilmesi gerektiği, tespit edilen değere nasıl ulaşıldığı hususunda dayanak gösterilmesi ve yaklaşık maliyete ilişkin bilginin duyurulmaması şeklinde 3 özelliğin belirginleştiği görülmektedir.
Yaklaşık maliyetin hesaplanma yöntem ve esaslarına ilişkin olarak Kamu İhale Kurumu uygulama yönetmelikleri çıkarmış olup; bu yazıda Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği (Bundan sonra YİİUY olarak kısaltılacaktır.) 8.9.10 e 11. maddelerine[2] göre değerlendirme yapılacaktır.
Kanun koyucu idarelerin yaklaşık maliyeti piyasa şartlarına en yakın belirlenmesini amaçlamış; Kurum’ca çıkarılan ikincil mevzuat( YİİUY mad 11/3)ile de “İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.” Hükmüne yer verilmek suretiyle idarenin takdir hakkı açıkça düzenleme altına alınmıştır. Zira;
İhale sürecinde idarelerce beklenen doğal sonuç; sunulan tekliflerin ihale konusu hizmetlerin gerçekleştirilmesi için ihale konusu işin niteliği de göz önünde bulundurularak belirlenmiş yaklaşık maliyete eşit ya da yakın olmasıdır. Önemli olan yaklaşık maliyetin piyasa rayiçlerine mümkün mertebe yaklaşmasıdır.
Kurul’un da kararlarında mevzuatta düzenlenen takdir hakkına atıfla; birbirine yakın teklif fiyatlarının piyasa fiyatına işaret ettiğini ve yaklaşık maliyetin bu fiyatların ortalaması alınmak ve gerekli güncellemeler yapılmak suretiyle belirlenebileceğine işaret edilmektedir.
Aksi görüş uygulama yönetmeliklilerinde ( YİİUY m.10/1-ç ) piyasadan fiyat araştırması kapsamında fiyat teklifleri elde edilmesine yönelik bir düzenleme olduğu ve herhangi bir ihalede verilen tekliflerin bu kapsamda değerlendirilemeyeceği yönünde olsa da; yaklaşık maliyetin belirlenmesinde önemli olan hususun salt MAKUL VE GERÇEKÇİ bir maliyete ulaşmak olduğu ve kanun koyucunun yaklaşık maliyetin belirlenme yöntemine ilişkin olarak her hangi bir sınırlama getirmediği hususu birlikte düşünüldüğünde bu görüşte isabet bulunmadığı kanaatindeyiz.
Sonuç olarak; idarelerin önceki ihalelerde oluşan sözleşme bedellerini yaklaşık maliyet hesaplamasında kullanabileceği gibi, tekliflerin birbirlerine göre durumları değerlendirilmek ve ikincil mevzuatta öngörülen sair araştırmalar da yapılmak kaydıyla önceki ihalelerde verilen teklifler esas alınarak da yaklaşık maliyetin hesaplanabileceğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Saygılarımızla,
[1]“Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz”
[2]Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler başlıklı 8. maddesinde (YİİUY m.8)“İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir…” düzenlemesine yer verilmiş;
Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti başlıklı 9/1-b maddesinde (YİİUY m.9) “ doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işler
ile ihale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ise ön ve/veya kesin projenin hazırlanması ve yaklaşık maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması …” öngörülmüştür.
Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespitine ilişkin 10. maddede ise( YİİUY m.10);
İdarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde
dikkate alınabilecek (a)
İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar, b)Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler, c)İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri ölçütler düzenlenmiş;
Maddenin ikinci fıkrasında “
İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler,” hükmü getirilmiştir.
Üçüncü fıkrada; İşin bütünü, iş grubu, iş kalemi ve malzeme rayici bazında yapılacak piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde; iş, imalat ve/veya malzemenin yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili satıcılarından ve satıcılarından fiyatlar veya proforma faturalar alınmak ve gerekli karşılaştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir.
Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilir.” Denilmek suretiyle idarelerde tereddüt husule gelmesi halinde idarelerce yapılacak iş ve eylemler tanımlanmıştır.
Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesine ilişkin 11. maddede ise ( 11/3)
İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen Yaklaşık maliyetin,
hesaplandığı tarihten ihalenin ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelliğini kaybettiği durumlarda yaklaşık maliyeti oluşturan unsurların, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan ilgili endeksleri üzerinden güncelleneceği ifade olunmuştur.
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Yaklaşık Maliyet " başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Avukat Metin ÖZDERİN’e aittir ve makale, yazarı tarafından Özderin Avukatlık Bürosu (http://www.metinozderin.av.tr ) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.