Olası Bir Uyuşmazlıkta İşçiye Ödenen Ücretin Tespiti
Ülkemizde pek çok işverenlik işçinin sigorta primini asgari ücret üzerinden beyanda bulunmakta, asgari ücret üzerinden bir meblağı işçinin banka hesabına yatırmakta , asıl ücret ile arasındaki farkı da işçiye “elden” ödemektedir. Böylelikle de işçinin kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınacak ücret farklılık göstermekte, pek çok çalışan özlük haklarını eksik almakta ve mağdur olmaktadır. İşçin ücretin somut olaya göre öncelikle taraf olduğu bir ve çalıştığı iş yerinde uygulanan Toplu İş Sözleşmesi’ne bakılarak tespit olunur. Toplu İş Sözleşmesinde bir hüküm yoksa bu durumda iş sözleşmesleri ikinci önemli kaynak olarak karşımıza çıkar. İş sözleşmelerinde yazılı olan meğlağın asıl ücretten farklı olduğuna ilişkin beyanın mahkeme nezdinde ispatında ücret iş sözleşmesinde de açıkça gösterilmemişse ya da asıl ücretin daha farklı olduğuna ilişkin bir iddia söz konusu ise bu takdirde o iş yerine benzer işyerlerinde o iş için verilen rayiç bedel araştırılır. O da yoksa , son olarak asgari ücret baz alınır.( Hakim tarafından)
ASGARİ ÜCRET:
BK.Md.323/1 gereği İş sahibi mukavele edilen yahut adet olan yahut kendisinin bağlı bulunduğu umumi mukavelede tespit olunan ücreti tediye ile mükelleftir.
Denmek sureti ile tarafların ücreti serbestçe belirleyebilecekleri düzenlenmiştir. Borçlar Kanunumuzda Md. 19,20,21 dışında ücretle ilgili sınırlama getirilmemiştir.
Ancak İş Kanunu Md. 39 hükmü gereği asgari ücret altında bir ücret düzenlenemeyecektir. İş sözleşmesi uyarınca çalışan tüm işçiler 1457 sayılı İş Kanunu’nda ücret güvencesi altında bulunmamaktaydı.1475 sayılı İş Kanunu’na göre bu kanunun sadece Basın İş Kanunu , Deniz İş Kanunu anlamında işçi olanlar ve tarım işçileri asgari ücret güvencesi altındaydı.
Borçlar Kanunu anlamındaki işçiler asgari ücret güvencesinden yararlanamıyorlardı ve bu durum çok eleştirilmekte idi.
4857 sayılı İş Kanunu’nda bu değişti ve İş Kanunu Md.39/1 e göre iş sözleşmesi ile çalışıp bu kanun kapsamında olan veya olmayan bütün işçiler ( hangi kanun kapsamında olurlarsa olsunlar ) asgari ücretten faydalanırlar.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu asgari ücreti belirler.Asgari ücret en geç iki yılda bir tespit edilir dense de bizde yılda 2 kez bu komisyonca belirlenir.Bu komisyon en az 10 üye katılımıyla toplanır ve oy çokluğu ile karar verir.Oylar eşit ise başkanın olduğu taraf çoğunluğu sağlamış kabul edilir.
4857 Sayılı İş Kanunu Md.39/ 3ncü fıkraya göre Asgari Ücret Tespit Komisyonunun verdiği kararlar kesindir.Ancak idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu açık olduğundan Danıştay’da iptal davası açılabilir ama başka bir yola gidilemez. Komisyonun bu iptal kararı neticesinde yeniden toplanıp asgari ücret belirlemesi gerekir.İptal edilen asgari ücret kazanılmış hak teşkil etmeyeceğinden komisyon iptal edilenden daha az bir ücret de tespit edebilir.
Asgari Ücret Yönetmeliğinin 11.Md. ne göre asgari ücret Resmi Gazete ’de yayınlanır.Yayınlandığı ayın ilk gününden itibaren yürürlüğe girer.
Asgari Ücret bir tek işçi için 1 günlük temek ücret baz alınarak tespit edilir.Oysa işçinin geçindirmek zorunda olduğu aile fertleri vardır ama sadece işçinin bir günlük temel ihtiyacı dikkate alınır.( Yönetmelik 4.Md./ Fıkra I ) Günün fiyatları üzerinden giderecek şekilde biçimde hesaplanır.
Asgari Ücret İşçilere normal bir çalışma karşılığı ödenen ve işçinin zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatlarına göre karşılayacak ücrettir.
Asgari ücret, 16 yaşından büyükler için 1 Ocak 2009’dan itibaren brüt 666, net 527,13 YTL, 16 yaşını doldurmamış işçiler için ise brüt 567, net 456,21 YTL dir. 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücretin işverene maliyeti 809,19 YTL ‘dir
Asgari ücret, 16 yaşını doldurmamış işçiler için ise brüt 567, net 456,21 YTL dir.. 16 yaşını doldurmamış işçiler için belirlenen asgari ücretin işverene maliyeti ise 725,05 YTL’dir
Asgari Ücretin hesaplanmasında şçinin 1 günlük ihtiyacını belirlenir ve ay 30 gün kabul edilir ve 30 la çarpılır.Hafta tatilinde işçi çalışmasa da 1 günlük ücretini alır. 6 gün çalışır 7 gün ücreti alır.
İşçi kısmi süreli çalışıyorsa ücreti çalıştığı süreyle orantılı olarak verilir.Fakat tam gün süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi işverenin rızası ile belli bir dönem günlük çalışma süresinden daha az çalışmışsa asgari ücret tam olarak ödenir.Çalıştığı saatle orantılı olarak ödenmez.
