6- AYNİ ÖDEMELER
Asıl ücret nakden ödenmek zorundadır.(kural) ancak istisnai hallerde asıl ücretin bir kısmı ayni ödenebilir. Örneğin kapıcılık sözleşmesinde konut kapıcısına dahil edilen konut onun asıl ücretine dahil edilir. Uygulamada ücret eklerinin bir kısmı ayni ödeme olabilir. Örneğin işçilere yakacak yardımı ;kapıcı dışındaki işçilere kira ödemeden konut yardımı, servisi olmayan işyerlerinde aylık abonmanın işverence işçilere dağıtılması yılda 1 kez ayakkabı giysi yardımı da ayni ödemedir.
Uygulamada işverenin kendisiden kaynaklanan bir nedenle ayni ödemeyi yerine getirmemesi halinde bu ayni ödemeyi nakden karşılamak zorundadır. Yargıtay Kararları ile uygulamada böyle şekillenmiş ve doktrinde kabul görmüş önemli bir kuraldır.Piyasa değeri üzerinden belirlenecek bu parayı işveren işçiye ödemelidir.
İşçi ben ayni ödeme değil de bunun yerine para istiyorum diyebilir mi ?
İşveren ayni ödemeyi zamanında yerine getiriyorsa, işçi bunun yerine para isteyemez.(kural) ancak İş Sözleşmesinde veya işyeri uygulaması ile veya işçi haklı sebebe dayandığını ispatlayıp bunu isteyebilir.
Dikkat : Asla asıl ücretin tamamı ayni olarak ödenemez. Kural zaten asıl ücretin nakden ödenmesi ama istisnası kapıcılardır. Kapıcıların da asıl ücretinin tamamı ayni ödeme olarak ödenemez.
ÜCRETİN ÖDENMESİ
İŞÇİ ÜCRETİ: Türk parası ile ödenir. (İş Kanunu Md.32 F.2)
Acaba bunun dışında bir anlaşma yapılabilir mi ? Ödeme günündeki efektif kur üzerinden Türk parası olarak ödenir.Yabancı para üzerinden yapılan anlaşmalar geçerli ama ödeme Türk parası üzerinden yapılır.Her ay o günkü kur üzerinden ödeme yapılır.
Eğer işçinin asıl ücreti TL olarak ödenmek zorunda ise parayı temsil eden senetlerle ödeme yapmak mümkün müdür ? ( Poliçe,bono, çek vs )
Bono, kupon veya TL sını temsil eden bir senetle ücret ödemesi yapılamaz.
Ayrıca Uluslararası çalışma örgütünün 95 sayılı Ücretin Korunmasına İlişkin sözleşmesine uygun olarak “Emre muharrer senetle ( bono ile ) ,kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamayacağını hükme bağlamıştır.
İş Kanunu Md.32 F.6 : Meyhane ve benzeri eğlence yeri ve perakende mal satan dükkanlarda ve mağazalarda, buralarda çalışanlar hariç ücret ödemesi yapılamaz.
Örneğin markette çalışan kasiyer güvenliğin ödemesi orada yapılabilir.Meyhanede çalışan barmen ücretini oradan alabilir.Bu hüküm işçiyi korumak için konmuştur.
İş Kanunu Md.32 F. 4 : Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.
Ücretin niteliği muntazam aralıklarla ödenmeyi gerektirir ancak bu zorunluluk ne çok sık olup işvereni mağdur etmeli ne de çok uzun aralıklarla olup işçiyi zor duruma sokar nitelikte olmalıdır.
Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.Asgari sınır haftada bir ; azami sınır da ayda birdir.Devlet memurları maaşlarını ayın 15 inde işçiler de genelde ayın 1 inde alırlar.Kural olarak işçi önce çalışır sonra ücretini alır ; devlet memuru ise çalışmaya başlamadan ücretini alır sonra çalışır. Bunun sebebi ücret işçinin iş görme borcunun karşılığı olduğu için işçi önce çalışır sonra ücretini alır. Ama istisnası var banka ve sigortacılıkta çalışanlar peşin alabilirler.
