2- PRİMLER:
Nitelik ve miktar bakımından özellikle iyi olan işçiler için hizmetleri karşılığında verilir.Kalite ya da nitelik açısından teşvik amaçlı iyi çalışmanın karşılığında işverence yapılan bir ek ödemedir. Evlenme, yılbaşı , bayram vs gibi bir olay değil kaliteli iş görme karşılığı verilir. Ancak ikramiyedeki 4 şart burada da aranır. Aksi takdirde bir primden değil bağıştan söz edilecektir.
Uygulamada randıman primi,şantiye primi olarak da anılır. Yakıt ve yanıcı parlayıcı patlayıcı maddelerin olduğu işyerlerinde çalışan işçilere intizam primi adı altında primlerin ödendiği görülmektedir.
3 -BAHŞİŞLER:
3ncü kişiler ( müşteriler) tarafından işçiye verilen ikramiye niteliğinde bir ücret ekidir. Dikkat: işveren vermiyor. Örneğin lokantada garsona müşterinin bıraktığı ödeme bahşiştir.
Yüzde usulüne göre ücretle ücret eki niteliğindeki bahşişi karıştırma. Yüzde usulüne göre ücret asıl ücrettir.
Eğer müşteri (3.Kişi) çok memnun kaldığı için işçiye bir miktar para veriyor ve bunlar bir havuzda toplanıp bütün işçilere eşit dağıtılmıyorsa ücret eki niteliğinde bahşiş var demektir. Ancak örneğin %10 servis karşılığı faturada para kesiliyorsa bu asıl ücrettir.( Yüzde usulü asıl ücret). Ama bu %10 haricinde müşteri para bırakırsa garson alıp direkt cebine atarsa bu bahşiştir.
4- KARDAN ALINAN PAY( HİSSE) :
Özellikle üst düzey yöneticilere mahsustur. Amaç o işyerine o yöneticinin kişisel bağlılığını sağlamaktır. Beyin avcıları denen üst düzey yöneticileri kapmaya çalışanlara karşı yöneticiyi işyerine bağlamak amacıyla konulur. İş Kanunun da düzenlenmemiştir. Borçlar Kanunu madde 323/2 de düzenlenmiştir.
Kardan pay alma taraflar arasında kabul edildiği takdirde Borçlar Kanunu nda adı geçen hükme göre mali durumun öğrenilmesi amacıyla işveren,işçiye veya onun yerine iki tarafın veya yargıcın tayin ettiği bilirkişiye işletmenin karı ve zararı hakkında gerekli bilgiyi vermek ve ilgili hesap defterlerinin incelenmesine izin vermek zorundadır. İşçiler işletmenin kar ve zarar durumu hakkında bilgi verilmesi ve defterlerin incelenmesi yetkisini tanıyan Borçlar Kanunu 323/2 hükmü nedeniyle ülkemizde kara katılma uygulamalarının yaygınlık kazanamadığı ileri sürülmektedir.
Kardan alınan pay ücret eki olduğundan asıl ücret dışındadır. X Bankası yöneticisi A’nın asıl ücreti 15.000 YTL ise , İş Sözleşmesinde X Bankasının karından yıllık %5 pay alacağı kararlaştırılmışsa %5 asıl ücretin dışındaki ücret ekidir.
5- KOMİSYON:
İşçinin gördüğü iş sonucu işverenin sağladığı menfaatler üzerinden işçiye belirli bir yüzdeye göre ödenen bir ücret ekidir. Bir mağazada satış elemanı o gün , hafta , ay sattığı ürünlerin belli bir yüzdesini komisyon olarak alır.Mağazalarda asgari ücretle çalışıp İş Sözleşmesinde aylık satışının % 10 u oranından komisyon alan satış elemanı için %10 komisyon ücret ekidir ve asıl ücrete dahil değildir.
Komisyon ücreti asıl ücret olarak saptanabildiği gibi temel ücrete ek olarak da kararlaştırılabilir.
