6- Ücret alacağının Rüçhanlı Olması ( Öncelikli olarak ödenmesi)
İşverenin iflası İş Sözleşmesini kendiliğinden sona erdirici bir etki yaratmaz. Ancak bazı şartların varlığı halinde Borçlar Kanunu md 346 gereği iş akdinin feshine yarar haklı sebep sayılır. İşveren aleyhine aciz belgesi alınması,iflasın istenmesi,işverenin konkordato ilan etmesi bu şekilde olumsuz etki yaratmaz.
Borçlar Kanunu md.346: İş sahibi borcu ödemekten aciz olduğu taktirde işçi talebi üzerine münasip bir müddet zarfında ücreti için teminat verilmezse akitten rücua yetkili olur.
İşçi ücretleri bu olaylar üzerine ne durumda olur ?
İcra İflas Kanunu Md.206 Adi ve Rehinli Alacakların Sırası
A bendinde birinci sıradaki alacaklar belirtilmiştir.İİK .bu maddede iflas halinde birinci sırada rüçhanlı alacakları saymıştır. Buna göre Borçlar Kanunundan hareketle İş Kanunu hükümlerine göre ihbar yükümlülüğünü yerine getirerek işçinin,İş Sözleşmesini sona erdirmesi gerekir. İşçilerin iş ilişkisine dayanan ve iflasın açılmasından önceki 1 yıl içinde gerçekleşen ihbar ve kıdem tazminatları dahil alacakları,iflas nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak ettikleri ihbar ve kıdem tazminatları :
B bendi : İşyerinde işçilere yardım amacıyla kurulmuş bir sandık varsa bu işverenin o sandığa borcu varsa (dikkat :doğrudan işçiye borcu yok ! ) bu da birinci sırada sayılmıştır.
İcra İflas Kanunu Md.140 Fıkra 2
İşveren aleyhine haciz varsa 206ncı maddedeki a ve b bentlerindeki alacaklar için birinci derecede sorumlu olur . Hacze ilişkin olarak İİK. 36.madde 4ncü fıkra önemli bir düzenlemedir. Buna göre işveren aleyhine yapılan bir icra takibi sonunda işyerindeki bütün araç –gereç , işlenmiş ; yarı- işlenmiş ; işlenmemiş her türlü mamule – üretim araçlarına – el konuyor ise icra kararının alındığı tarihten geriye doğru son 3 aylık dönem için üretim araçları ayrılır , kalan kısım için haciz işlemi gerçekleştirilir.(İşçi ücretini garanti edecek mal ayrılıyor.) Amaç işçilerin son 3 aylık ücretlerinin ödenmesidir.
7 – Ücret alacağının istihkaktan önce ödenmesi ( Bazı kamu işçilerinin ücretlerinin korunması)
Ücretin teminatına ilişkin bir diğer düzenleme de İş Kanunu Md.36 dır.
İş kanunu madde 36/1
Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar; asıl işverenler müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inşası gibi yapım ve onarım işlerinde çalışan işçilerden müteahhit veya taşeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığının kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen işçinin başvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taşeronlardan istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunların hak edişlerinden öderler.
İş Kanunu Md.36/1 deki kamu makamları bir alt işverene iş yaptırınca onun istihkakını ödemeden önce alt işçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini kontrol etmek yükümlülüğü vardır. Bu bir yükümlülüktür.
İş kanunu madde 36 /son
Bu maddede kamu tüzel kişilerine ve bazı teşekküllere verilen yetkileri 2 nci maddenin altıncı fıkrası gereğince sorumluluk taşıyan bütün işverenler de kullanmaya yetkilidir.
Burada düzenlenen durum bir yükümlülük değil bir yetkidir. Zorunluluk değildir. Müteahhidin hak edişini ödemeden önce kendi alt işçilerinin ve alt işverenlerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini kontrol etmek kamu makamları için bir görevi ödenmediyse hak edişinden bu ücretleri düşüp müteahhide öyle ödeme hakkı var. İş Kanunu Md.2 ye göre alt işverenler için bu ihtiyaridir.
