I. Anonim ortaklıklarda yönetim kurulu
A. Genel olarak
Tüzel kişilerin hakları iktisap edebilmeleri ve borç altına girebilmeleri için yönetim ve temsil işlerini yapan gerçek kişilere ihtiyaçları vardır. Türk Medenî Kanununun 49 ve 50’nci maddelerinde yer alan tüzel kişiliğe dair hükümler Türk Ticaret Kanununun 138’inci maddesinin atfı nedeniyle anonim şirketler açısından da geçerlidir. TMK ve TTK’da düzenlenmiş olup kendilerine tüzel kişilik tanınmış olan şahıs ve mal topluluklarının hemen hepsine ilişkin düzenlemelerde organ veya temsilci kavramlarına yer verilmiştir.[1] Anonim şirketler tüzel kişiliğe sahip ortaklıklar olduklarından (TTK md. 137) ortaklık adına yapılan işlemler sonucunda bizzat tüzel kişi olan ortaklık hak sahibi olur ya da borç altına girer. Ortaklık ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır daha sonra organları vasıtasıyla temsil olunur. Ortakların ortaklığa koymayı taahhüt ettikleri sermaye borcunu yerine getirmelerinden sonra, ortaklığın borcundan dolayı herhangi bir sorumlulukları bulunmamaktadır.[2]
Tüzel kişilerin faaliyette bulunabilmeleri ancak gerekli organlara sahip olmalarıyla mümkün olduğundan, kanun koyucu tüzel kişiliğin niteliğine göre zorunlu organları doğrudan doğruya kendisi hükme bağlamıştır. Tüzel kişilerin kanunda sayılmış olan zorunlu organlar dışında, diledikleri takdirde ihtiyaçları doğrultusunda ihtiyarî organlar oluşturmalarına engel bulunmamaktadır. Kanun koyucu, anonim şirketlerin ekonomik hayatta taşıdığı önem nedeniyle bunların organlarına ilişkin daha sıkı şartlar öngörmüştür.[3]
Bilindiği üzere yönetim kurulu; anonim şirketlerin kanunla düzenlenmiş zorunlu organlarından biridir. Kanunun öngördüğü diğer zorunlu organlar gibi yönetim kurulunun bulunmaması ya da teşekkül edememesi de anonim ortaklık için infisah sebebidir. TTK’nın 317’nci maddesinde yer alan “Anonim şirket idare meclisi tarafından idare ve temsil olunur.” hükmü ile şirketin iç ilişkide yönetimi, dış ilişkide ise temsil yetkisinin yönetim kuruluna ait olduğu ifade edilmiştir. Yönetim kurulu ortaklığın yürütme ve temsil organıdır. Anonim ortaklığın kanunî temsilcisi olan yönetim kurulunun diğer bir özelliği de daimî bir organ olmasıdır. Bütün pay sahiplerini bünyesinde toplayan genel kurul, üst organ olmasına karşılık niteliği gereği ağır işlemektedir. Bu nedenle yönetim kurulu, şirketin devamlı temsilciye olan ihtiyacını karşılamaktadır.
Anonim şirket yönetim kurulu, gerçek kişi üyelerden oluşur ve sürekli faaliyette bulunur. Anonim şirketin sahip olduğu medenî haklar yönetim kurulu vasıtasıyla kullanılır. Anonim şirketin tüzel kişilik kazanmasından sona ermesine kadar, hatta sınırlı bazı durumlarda tasfiye sürecinde dahi şirketin yönetimi ve temsili yönetim kuruluna aittir.
